Türkiye Basın Özgürlüğünde Alarm! İşte Endeksteki Acı Gerçek
Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) örgütünün her yıl merakla beklenen Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi yayınlandı. 2025 raporuna göre Türkiye, basın özgürlüğü sıralamasında bir kez daha gerileyerek 180 ülke arasında 159. sıraya yerleşti. Bu durum, ülkedeki basın özgürlüğünün "çok vahim" kategorisinde olduğunu gösteriyor. Peki, bu düşüşün nedenleri neler ve Türkiye medyasını bekleyen tehlikeler neler?
Türkiye'nin Basın Özgürlüğü Karnesi: Yıllar İçindeki Değişim
Türkiye'nin basın özgürlüğü endeksindeki düşüşü uzun yıllardır devam ediyor. 2002 yılında 99. sırada yer alan Türkiye, 2016'da 151, 2017'de 155, 2018 ve 2019'da 157'nciliğe kadar gerilemişti. Son yıllarda da bu düşüş trendi devam ederek 2025'te 159. sıraya kadar indi. Bu durum, Türkiye'deki gazetecilerin ve medya kuruluşlarının karşı karşıya olduğu zorlukları açıkça ortaya koyuyor.
- 2002: 99. sıra
- 2016: 151. sıra
- 2017: 155. sıra
- 2018-2019: 157. sıra
- 2020: 154. sıra
- 2021: 153. sıra
- 2022: 149. sıra
- 2023: 165. sıra
- 2024: 158. sıra
- 2025: 159. sıra
RSF Türkiye Temsilcisi'nden Kritik Uyarılar
RSF Türkiye temsilcisi Erol Önderoğlu, Türkiye'nin endeksteki gerilemesini büyük bir endişeyle karşıladıklarını belirtti. Önderoğlu, Türkiye medyasının ekonomik faktörler bakımından da gerileme gösterdiğine dikkat çekerek şu önemli açıklamalarda bulundu:
Medya sermayesinin ilan ve reklam gibi yollarla kamu eliyle ayrımcı tarzda desteklenmesi, eleştirel yayın kuruluşlarının keyfi tarzda para cezalarıyla hedef alınması, dijital çağda bağımsız medyanın gelir modellerinin desteklenmemesi gibi faktörler Türkiye medyasını da son yıllarda endişe verici bir kırılganlığa taşıdı. Karşı karşıya bulunduğumuz tehlike, medyada tek seslilik.
Önderoğlu, ekonomik istikrarsızlığın da gazeteciliği olumsuz etkilediğini vurgulayarak, "Yasal ve fiziki süregiden baskılardan usanan gazetecilik, uzun yıllar demokratik düzenleme ve güvenceden yoksun kaldıktan sonra, şimdi de ekonomik istikrarsızlığın getirdiği darbeyle zayıflama gösteriyor." dedi.
Endeksteki Kötü Gidişatın Nedenleri
RSF Endeksi, uzmanların yanıtladığı soru kitapçığının "Politik", "Güvenlik", "Ekonomik", "Sosyo-kültürel" ve "Yasal" olarak beş göstergeye yansıtılmasıyla oluşturuluyor. Türkiye'nin özellikle "Politik" göstergede gerileme göstermesi dikkat çekiyor. Bu gösterge, devletin ve diğer politik aktörlerin siyasi baskıları karşısında medyanın bağımsızlığına yönelik destek ve saygının derecesini belirliyor. Türkiye'nin bu alandaki puanı, geçen yıla göre düşerek 29,40'a geriledi.
Dünya genelinde de benzer sorunlar yaşanıyor. RSF'nin verilerine göre, değerlendirmeye alınan 180 ülkeden 160'ında medya kuruluşları mali istikrar sağlayamıyor. Ekonomik zorluklar, birçok ülkede haber kuruluşlarının kapanmasına yol açıyor. Bu durum, gazeteciliğin geleceği açısından ciddi bir tehdit oluşturuyor.
Türkiye'nin basın özgürlüğü endeksindeki bu düşüşü, ülkedeki ifade özgürlüğü ve demokrasi açısından kaygı verici bir durumdur. Medyanın özgür ve bağımsız bir şekilde görev yapabilmesi, toplumun doğru ve eksiksiz bilgilendirilmesi için hayati önem taşır. Bu nedenle, Türkiye'de basın özgürlüğünün önündeki engellerin kaldırılması ve gazetecilerin güvenli bir ortamda çalışabilmesi için gerekli adımların atılması gerekmektedir. Aksi takdirde, tek sesliliğin hakim olduğu bir medya ortamı, toplumun genelini olumsuz etkileyecektir.
