Associated Press (AP) ajansı tarafından yayınlanan ve ABD yönetiminin Rusya-Ukrayna savaşını sonlandırmak amacıyla hazırladığı iddia edilen 28 maddelik plan taslağı, dünya gündemine bomba gibi düştü. Güvenlik garantilerinden toprak düzenlemelerine, ekonomik yeniden inşa paketlerinden yaptırımların kaldırılmasına kadar birçok kritik hususu içeren bu taslak, savaşın geleceğine dair önemli ipuçları barındırıyor. Peki, bu sızdırılan plan tam olarak ne içeriyor ve taraflar bu plana nasıl yaklaşıyor?

Ukrayna'nın Geleceği Şekilleniyor mu?

AP'nin yayınladığı taslağa göre, Ukrayna'nın egemenliği teyit edilecek; ancak Ukrayna'nın NATO üyeliğinden vazgeçmesi ve anayasasında bu yönde düzenleme yapması öngörülüyor. NATO da Ukrayna'nın gelecekte üyeliğe kabul edilmeyeceğine dair tüzüğüne hüküm eklemeyi kabul edecek ve Ukrayna'da asker konuşlandırmayacağını taahhüt edecek. Ukrayna Silahlı Kuvvetleri büyüklüğü 600 bin personelle sınırlanacak; Avrupa savaş uçaklarının Polonya'da konuşlandırılması öngörülüyor. Bu maddeler, Ukrayna'nın güvenlik mimarisindeki olası değişikliklere işaret ediyor.

• Ukrayna'nın NATO Üyeliği: Tartışmalı bir konu olmaya devam ediyor.
• Silahlı Kuvvetlerin Büyüklüğü: Sınırlandırılması, bölgesel güç dengelerini etkileyebilir.
• Avrupa Savaş Uçakları: Polonya'da konuşlandırılması, NATO'nun caydırıcılığını artırabilir.

Toprak Tavizleri ve Ekonomik İşbirliği

Taslak, Kırım, Luhansk ve Donetsk'in fiilen Rusya'ya ait olarak tanınmasını, Herson ve Zaporijya'nın ise temas hattı boyunca "dondurulmasını" öneriyor. Zaporijya Nükleer Santrali Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) denetimine verilecek ve üretilen elektrik Rusya ile Ukrayna arasında eşit paylaşılacak. Ayrıca, Rusya'nın küresel ekonomiye yeniden entegre edilmesi, G8'e davet edilmesi ve enerji ile doğal kaynaklar alanlarında uzun vadeli ekonomik işbirlikleri geliştirilmesi gibi maddeler de bulunuyor. Bu maddeler, savaşın ekonomik boyutunu ve olası kazan-kazan senaryolarını gözler önüne seriyor.

• Toprak Düzenlemeleri: Hassas bir konu olup, Ukrayna halkının tepkisini çekebilir.
• Nükleer Santral: Ortak denetim ve enerji paylaşımı, bölgesel istikrar için önemli.
• Ekonomik İşbirliği: Rusya'nın yeniden entegrasyonu, küresel ekonomi için olumlu olabilir.

Af, Seçimler ve Barış Konseyi

Anlaşma kapsamında Ukrayna'da 100 gün içinde seçim yapılması, taraflara savaş sırasında işledikleri eylemler için genel af sağlanması ve ileride herhangi bir talepte bulunulmamasına ilişkin düzenlemeler öngörülüyor. Taslağın uygulanmasının denetimi için ABD öncülüğünde bir "Barış Konseyi" veya ortak güvenlik çalışma grubu kurulacak; metin yasal olarak bağlayıcı kabul edilip ihlaller halinde yaptırımların uygulanması öngörülüyor. Bu maddeler, savaş sonrası toplumsal uzlaşı ve hukuki süreçlerin nasıl yönetileceğine dair önemli ipuçları veriyor.

• Seçimler ve Af: Toplumsal uzlaşıyı sağlamak için kritik adımlar.
• Barış Konseyi: Uygulamanın denetlenmesi, anlaşmanın sürdürülebilirliği için önemli.
• Yaptırımlar: İhlallerin önüne geçmek için caydırıcı bir mekanizma.

Sızdırılan bu 28 maddelik plan taslağı, Rusya-Ukrayna savaşının geleceğine dair önemli bir yol haritası sunuyor. Ancak, taslakta yer alan bazı hükümlerin taraflar arasında tartışmalı olduğu ve planın uygulanması halinde jeopolitik ve hukuki sonuçlar doğurabileceği unutulmamalıdır. Özellikle toprak düzenlemeleri, NATO garantilerine ilişkin sınırlamalar, dondurulmuş varlıkların kullanımı ve ABD'nin planlanan ekonomik payı gibi konular, müzakerelerin seyrini belirleyecek gibi görünüyor. Sonuç olarak, bu taslağın bir barış anlaşmasına dönüşüp dönüşmeyeceği, tarafların müzakere masasında göstereceği esnekliğe ve uzlaşıya bağlı olacaktır.