Uluslararası Enerji Ajansı'nın (IEA) yayımladığı son rapora göre, enerji sektöründeki yatırım kararları, maliyet artışları ve belirsizlikler nedeniyle değişiyor. Sermaye, giderek daha fazla yapay zeka (AI) odaklı projelere yönelirken, şirketlerin enerji AR-GE harcamalarındaki büyüme son yılların en düşük seviyesinde kaldı. Bu durum, enerji sektöründe dikkat çekici bir dönüşümün işareti olarak değerlendiriliyor.

Yapay Zeka Yatırımlarında Patlama

Risk sermayesi yatırımları 2024'te genel olarak azalırken, yapay zeka alanındaki yatırımlar hız kesmeden devam etti. Yapay zeka, enerjiyle ilgili risk sermayesi yatırımlarının yaklaşık 3 katı büyüklüğünde, tam 84 milyar dolarlık bir yatırım hacmine ulaştı. Bu durum, yapay zekanın enerji sistemlerinin optimizasyonu ve enerji inovasyonu için sunduğu büyük fırsatları gözler önüne seriyor. Yüksek faiz oranları, inovatif şirketlerde öz sermaye yatırımını azaltırken, yapay zeka bu trende meydan okuyarak yatırımcıların ilgisini çekmeyi başardı.

Çin'in AR-GE Liderliği

Rapora göre, 2025 itibarıyla Çin merkezli şirketler, küresel kurumsal enerji AR-GE harcamalarında en büyük paya sahip olacak. Çinli firmaların payı 2015'te yüzde 16 iken, 2025'te yüzde 38'e yükselerek Avrupa'yı geride bıraktı. Bu artışta, kamu ve özel sektör arasındaki iş birliğinin güçlü olması ve temiz enerji üretim zincirlerinde rekabet avantajı elde edilmesi etkili oldu. 2015'te enerji AR-GE bütçesi en yüksek şirketler arasında ABD ve Avrupa merkezli otomotiv ve petrol-gaz şirketleri ağırlıktayken, 2024'te Çinli batarya üreticisi CATL, elektrikli araç üreticileri BYD ve Tesla gibi şirketler de listeye girdi.

Enerji AR-GE'sinde Yavaşlama

Şirketlerin enerji teknolojilerine yönelik AR-GE harcamaları 2024'te belirgin bir şekilde yavaşladı. Kurumsal enerji AR-GE harcamaları, sadece yüzde 1 oranında arttı. Bu, Kovid-19 salgınının etkili olduğu 2020 hariç tutulduğunda, son 10 yılın en düşük büyüme oranı olarak kayıtlara geçti. Özellikle batarya, kömür, nükleer enerji, yenilenebilir enerji ve termik santral ekipmanları gibi kilit alanlarda faaliyet gösteren firmaların AR-GE yatırımlarını azalttığı belirtiliyor. Yüksek sermaye maliyetleri ve belirsiz piyasa koşulları, uzun vadeli ve riskli projelere olan ilgiyi azaltıyor.

Bu durum, küresel temiz enerji dönüşümünün hız kazanması gereken bir dönemde, özel sektörün AR-GE motivasyonunda ciddi bir kırılma yaşandığını gösteriyor. Enerji dönüşümünün geleceği, sadece kaynaklara değil, aynı zamanda inovasyona yönelen sermayenin rotasına da bağlı olacak. Yapay zeka gibi alanlara yapılan yatırımların artması, enerji sektöründe yeni teknolojilerin ve çözümlerin geliştirilmesine katkı sağlayabilir. Ancak, enerji AR-GE'sine yapılan yatırımların azalması, uzun vadede sektörün sürdürülebilirliği açısından risk oluşturabilir.